Rok 2024 w muzeach i galeriach zapowiada się niezwykle ciekawie. Największe europejskie galerie przygotowały retrospektywy klasyków i klasyczek sztuki współczesnej, takich jak Yoko Ono, Mark Rothko czy Constantin Brâncuși. Warto się wybrać zwłaszcza na południe Europy, aby odwiedzić dwie najbardziej wyczekiwane imprezy artystyczne – Manifestę w Barcelonie i Biennale w Wenecji. Sprawdźcie, które wydarzenia warto wpisać do kalendarza na 2024 rok. Oto nasz subiektywny wybór najciekawszych wystaw, które przez najbliższe 12 miesięcy będą się odbywały w europejskich miastach.
| Budynek zaprojektowany przez architektów Joaquima Gili i Francesca Bassó, członków Grup R., przykład Fantazyjnej katalońskiej architektury z lat 50. XX wieku – jedna z NIEZWYKŁYch Peryferyjnych lokalizacji Manifesty 15. |
fot. © Manifesta 15 Barcelona |
| Urban Landscape 4 |
fot. © Manifesta 15 Barcelona / Eva Carasol |
Manifesta 15, Barcelona
Od 6 września 2024
Jesienią w stolicy Katalonii otworzy się kolejna, piętnasta edycja Manifesty. To zainicjowane w latach 90. nomadyczne europejskie biennale co dwa lata zmienia lokalizację, by eksplorować różne miasta i wchodzić w dialog z ich szerokim kontekstem: społecznym, ekologicznym, historycznym czy architektonicznym. W tym roku tematyka Manifesty będzie obejmować suwerenność w kontekście wyzwań globalizacji, demokratyzację życia publicznego, obronę przestrzeni publicznej przed prywatyzacją, konieczność łączenia postępu społecznego z wyzwaniami środowiskowymi, kruchość w kontekście mieszkalnictwa, migracji ludności, kapitału, danych, a także kryzysów ekonomicznych i ekologicznych. Co ciekawe, Manifesta zostanie otwarta w 12 miastach/dzielnicach leżących na obrzeżach metropolii, z dala od centrum Barcelony, tym samym będzie eksponowała jej peryferia i mniej turystyczne miejsca. Słusznie, hasłem tegorocznej edycji jest przecież decentralizacja i deinstytucjonalizacja sztuki!
| Plakat 60. Międzynarodowej Wystawy Sztuki Biennale w Wenecji |
fot. materiały prasowe |
| Pawilon Centralny Biennale w wenecji |
fot. materiały prasowe |
60. Międzynarodowa Wystawa Sztuki Biennale w Wenecji
Od 20 kwietnia do 24 listopada 2024
Po raz pierwszy kuratorem Biennale w Wenecji, jednej z najważniejszych europejskich imprez artystycznych, jest osoba pochodząca z Ameryki Południowej – Adriano Pedrosa, dyrektor brazylijskiego Museu de Arte de São Paulo. Hasło tegorocznego biennale brzmi: „Cudzoziemcy wszędzie!”, a odbywająca się po raz sześćdziesiąty impreza skupi się na jednym z najbardziej palących problemów – wyzwaniu, ale także szansie współczesnego świata, czyli masowej migracji spowodowanej zmianami klimatycznymi, wojnami czy sytuacją ekonomiczną. Biennale 2024 skoncentruje się na artystach, którzy są cudzoziemcami, imigrantami, ekspatami, diasporą, emigrantami, wygnańcami i uchodźcami – zwłaszcza na tych, którzy przemieszczali się między Globalnym Południem a Globalną Północą. Jak mówi kurator: „Fraza »Cudzoziemcy wszędzie!« ma (przynajmniej) podwójne znaczenie. Po pierwsze, dokądkolwiek pójdziesz i gdziekolwiek będziesz, zawsze natkniesz się na cudzoziemców – oni/my są wszędzie. Po drugie, bez względu na to, gdzie się znajdujesz, zawsze naprawdę i głęboko wewnątrz siebie, jesteś obcokrajowcem”. Wiele narodowych pawilonów już ogłosiło nazwiska reprezentujących je twórców i kolektywów, ale pełna lista artystów pokazywanych w ramach wystawy głównej Biennale w Wenecji nie jest jeszcze znana. Wśród pawilonów, które na pewno warto odwiedzić podczas 60. Międzynarodowej Wystawy Sztuki, warto wymienić projekty litewski, za którym stoi Pakui Hardware, i węgierski – tu swoją twórczość pokaże abstrakcjonista Márton Nemes. Pawilon Polski w 2024 roku przygotują kuratorka Marta Czyż i artyści ukraińskiego kolektywu Open Group, wystawiający pracę „Powtarzajcie za mną II”.
| Projekt nowego budynku Muzeum sztuki współczesnej w Warszawie |
fot. © Thomas Phifer and Partners |
| Projekt Wnętrza MUZEUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ W WARSZAWIE |
fot. © Thomas Phifer and Partners |
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, plac Defilad
Jesień 2024
W Polsce w 2014 roku bez wątpienia największym wydarzeniem w dziedzinie sztuki współczesnej będzie otwarcie nowej, długo wyczekiwanej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, na placu Defilad. Zaprojektowany przez nowojorskie biuro architektoniczne Thomas Phifer and Partners czteropiętrowy budynek ma w sumie niemal 20 tysięcy metrów kwadratowych. Oprócz przestrzeni wystawowych pomieści między innymi kino, audytorium, sale edukacyjne, pracownie konserwatorskie i kawiarnię. Inauguracyjna wystawa będzie się w dużej mierze opierać na kolekcji MSN, od 2005 roku gromadzącej dzieła sztuki polskiej i zagranicznej. Ekspozycja ma podejmować aktualne tematy debaty publicznej, takie jak feminizm, postkolonializm, krytyka kapitalizmu i kwestie tożsamościowe.
Davyd Burliuk
Carousel, 1921 |
fot. © The Burliuk Foundation |
„In the Eye of the Storm. Modernism in Ukraine, 1900-1930”, Royal Academy of Art, Londyn
Od 29 czerwca do 13 października 2024
Interesująca, zwłaszcza z perspektywy naszego regionu, będzie otwierająca się w czerwcu w Royal Academy of Art w Londynie wystawa ukraińskiego modernizmu przybliżająca sztukę początku XX wieku. Ekspozycja „In the Eye of the Storm” zgromadzi prace takich artystów jak Kazimierz Malewicz, Alexandra Exter i El Lissitzky, a także mniej znanych twórców, w tym Oleksandra Bohomazova i Mykhaila Boichuka. Ważnym wątkiem wystawy będzie dekolonizacja historii sztuki i przywracanie do dyskursu nazwisk związanych z „radzieckim konstruktywizmem” w Ukrainie. Wystawa poprzez dzieła sztuki pokazuje również drogę Ukrainy do niepodległości w czasach historycznej zawieruchy, upadku i powstawaniu nowych mocarstw. Współcześnie sztuka i kultura stają się dla Ukrainy narzędziem dyplomacji. Od początku wojny prace ukraińskich artystów są prezentowane w wielu galeriach na świecie – warto wspomnieć choćby tegoroczne Kyiv Biennale odbywające się w wielu miastach Europy czy wystawę Marii Prymachenko w Nowym Jorku. Powierzenie tworzenia Pawilonu Polskiego na Biennale w Wenecji ukraińskiemu kolektywowi Open Group jest kolejnym przykładem tego trendu.
| Yoko Ono with Glass Hammer, 1967 from HALF-A-WIND SHOW, Lisson Gallery, London, 1967 |
fot. © Clay Perry / Artwork © Yoko Ono |
| Yoko Ono FLY 1970, Reżyseria Yoko Ono & John Lennon |
fot. © Yoko Ono |
Yoko Ono, „Music of the Mind”, Tate Modern, Londyn
Od 15 lutego do 1 września 2024
W lutym w brytyjskim muzeum Tate Modern otwarta zostanie wystawa Yoko Ono, rewolucjonistki sztuki współczesnej, muzyki i performansu, artystki związanej z ruchem Fluxus, aktywistki. Wystawa obejmie ponad siedem dekad twórczości Yoko Ono i skupi się na kluczowych momentach jej kariery, w tym latach spędzonych w Londynie (1966-1971), w którym poznała Johna Lennona. Prócz dokumentacji słynnych wczesnych performansów artystki, prac na papierze, obiektów i muzyki zwiedzający będą się mogli również zapoznać z wyborem jej projektów aktywistycznych, takich jak „Peace is Power”. Podczas wystawy publiczność będzie zapraszana do współtworzenia akcji performatywnych, opartych na przygotowanych przez kuratorów scenariuszach i instrukcjach.
| 1962 Barbie Dream House |
fot.© Mattel, Inc. |
| Surrounded, TIM BURTON, 1996 |
fot.© Tim Burton |
„Barbie: The Exposition”, Design Museum w Londynie
Od 5 lipca 2024 do 23 lutego 2025
„The world of Tim Burton”, Design Museum w Londynie
Od 25 października 2024 do 21 kwietnia 2025
Muzeum Designu w Londynie jest poświęcone współczesnemu projektowaniu we wszystkich jego formach, od architektury i mody aż po grafikę czy wzornictwo produktowe i przemysłowe. W 2016 roku muzeum przeniosło się do spektakularnego nowoczesnego obiektu w dzielnicy Kensington i od tego czasu jego znaczenie w pejzażu kulturalnym miasta jeszcze wzrosło. W 2024 roku warto się tam wybrać zwłaszcza na dwie wystawy, obie związane z kinem. Pierwsza to „Barbie: The Exposition”, wystawa, która na fali popularności filmu Grety Gerwig zaprezentuje ikoniczną lalkę i związane z nią historie. Otwarcie zaplanowano w sześćdziesiątą piątą rocznicę powstania słynnej zabawki. Ekspozycja będzie badała historię Barbie przez pryzmat dizajnu, obejmującego modę, architekturę, meble i projektowanie pojazdów, ilustrowane przez unikalne obiekty z archiwum firmy Mattel w Kaliforni i licznych kolekcji. Druga z wystaw podejmujących kinowe wątki prezentowana w tym roku w Tate Modern będzie poświęcona postaci Tima Burtona, amerykańskiego reżysera, producenta filmowego, pisarza i artysty, znanego z fantazyjnego, ekscentrycznego stylu. Choć najbardziej rozpoznawalne z jego dzieł filmowych są takie obrazy jak „Alicja w Krainie Czarów” czy „Gnijąca panna młoda”, na londyńskiej ekspozycji poznamy go jako artystę multidyscyplinarnego: ilustratora, fotografa i projektanta kostiumów. Wszystkie dzieła połączy komediowo-groteskowy styl Burtona.
| Mark Rothko, No. 21, 1949 |
fot. © 1998 Kate Rothko Prizel & Christopher Rothko - Adagp, Paris, 2023 |
| Mark Rothko, No. 14, 1960 |
fot. © 1998 Kate Rothko Prizel & Christopher Rothko - Adagp, Paris, 2023 |
„Mark Rothko”, Fondation Louis Vuitton, Paryż
Od 18 października 2023 do 2 kwietnia 2024
W stolicy Francji w 2024 roku królować będą mistrzowie abstrakcji – malarz i rzeźbiarz. W Fundacji Louis Vuitton, w monumentalnym budynku położonym w Lasku Bulońskim, w tym roku wciąż można oglądać otwartą jesienią 2023 roku przekrojową wystawę Marka Rothko. Ekspozycja gromadzi około 115 prac prezentowanych chronologicznie, pozwalających śledzić karierę artysty: od jego wczesnych obrazów figuratywnych po najbardziej znane prace abstrakcyjne. Malarstwo Rothko charakteryzuje zainteresowanie emocjonalnymi i duchowymi aspektami sztuki. W swoich pracach artysta wykorzystywał tzw. pole barwne (ang. color field), w którym duże obszary płótna były wypełnione jednym kolorem lub tonem, mającym wywołać u widza niemal mistyczne emocje.
| Constantin Brâncuși, Sleeping Muse, 1910 |
fot. materiały prasowe |
| CONSTANTIN BRÂNCUȘI w Pracowni w Paryżu |
fot.materiały prasowe |
„Brâncuși : L’Art ne Fait que Commencer”, Centre Pompidou, Paryż
Od 27 marca do 1 lipca 2024
Również we Francji, tym razem w Centre Pompidou, otworzy się wielka retrospektywa Constantina Brâncușiego, rumuńskiego rzeźbiarza, pioniera sztuki nowoczesnej. Będzie to największa wystawa artysty w historii, prezentująca łącznie około 200 rzeźb, a także fotografie, rysunki, filmy, archiwa, narzędzia i meble ze studia artystycznego Brâncușiego. Pretekstem do zorganizowania ekspozycji jest przeniesienie do Centre Pompidou pracowni artysty. Podarowana państwu francuskiemu w 1957 roku pracownia, w której tworzył Brâncuși, stanowi klejnot kolekcji muzeum i doskonałe uzupełnie narracji wystawy.
